Ανακοίνωση του Συλλόγου Ποιότητας Ζωής Ηρακλείου:
ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΔΕΝΤΡΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ:
Μερικές ερωτήσεις και απαντήσεις
- Χρειαζόμαστε το πράσινο στην πόλη;
NAI. Δεν θα βρεθούν πολλοί που θα διαφωνήσουν. Λίγο-πολύ όλοι συμφωνούν πως τα φυτά των πάρκων και των δενδροστοιχιών καλυτερεύουν τη ζωή μας στην πόλη, αν και δεν είναι σίγουρο πως όλοι συνειδητοποιούν –ή, έστω, γνωρίζουν θεωρητικά- όλο το εύρος των ωφελειών από το πράσινο στην ανθρώπινη υγεία και στο φυσικό περιβάλλον. (Πάντως εμείς σας δίνουμε στο τέλος του κειμένου επιγραμματικά τις βασικές πληροφορίες).
Η επόμενη ερώτηση είναι πιο συγκεκριμένη:
- Χρειαζόμαστε τα μεγάλα δέντρα στην πόλη;
Ξεκάθαρα ΝΑΙ, γιατί τα μεγάλα δέντρα, με το μεγάλο εκτεταμένο φύλλωμα, με τη φωτοσύνθεση και τη διαπνοή που κάνει, είναι αυτά που κυρίως κάνουν υποφερτό το μικροκλίμα της πόλης (διαβάστε τις σχετικές πληροφορίες). Ακόμα κι αν είναι άτακτα φυτεμένα, ή σε μη συμβατούς αισθητικά συνδυασμούς ή, πολλές φορές, κακοκλαδεμένα. Η υπηρεσία αυτή που προσφέρουν είναι πολύ σημαντική, γιατί ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ ΣΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΡΙΣΗΣ. (Σε τέτοιες συνθήκες το αισθητικό κομμάτι πιστεύουμε πως μπαίνει σε δεύτερη μοίρα).
- Έχουμε διάθεση, ως κάτοικοι του Ηρακλείου, να προστατέψουμε τα μεγάλα δέντρα;
ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ η απάντηση να είναι καταφατική, αλλά σκεφτείτε: Αν έπρεπε να διαλέξετε ανάμεσα σε ένα μεγάλο δέντρο μπροστά στο σπίτι σας και σε μια θέση πάρκινγκ για το Ι.Χ. σας τι θα προτιμούσατε; Σίγουρα η απάντηση δεν είναι ίδια για όλους…
- Η δημοτική αρχή έχει σχέδιο συντήρησης-σωστής διαχείρισης των μεγάλων δέντρων;
Σαφέστατα ΟΧΙ. Δυστυχώς συμβαίνει το αντίθετο. Πολλά δέντρα παρακμάζουν σταδιακά ή και νεκρώνονται εξ αιτίας υπερβολικά αυστηρών κλαδεμάτων (παράδειγμα οι εκατοντάδες μουριές που ξεράθηκαν από προβολές μυκήτων που τις ακολούθησαν προσβολές ξυλοφάγων εντόμων), καταστροφής ριζών από διάφορα έργα σε δρόμους και πεζοδρόμια, στραγγαλισμούς στη βάση του κορμού τους ή αλλού κ.α. (Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο κατά καιρούς έχουμε πτώσεις δέντρων, μία μάλιστα με ανθρώπινο θύμα). Μεμονωμένα δέντρα κόβονται χωρίς ουσιαστικό λόγο, με διάφορα προσχήματα – συνήθως για εξυπηρέτηση κάποιου «ψηφοφόρου» που «ενοχλείται» από την ύπαρξή τους για διάφορους λόγους. Δυστυχώς τα δέντρα δεν ψηφίζουν!
Το χειρότερο είναι, ίσως, τα μεγαλεπήβολα προγράμματα «ανάπλασης» πεζοδρομίων, πάρκων, πλατειών κ.λ.π., που, κατά την προσφιλή ταχτική της δημοτικής αρχής συνοδεύονται από «απομάκρυνση» πολλών ώριμων δέντρων για λόγους «αισθητικής» (ξεφεύγουν από την ευθεία γραμμή) ή ενοχλούν τον εργολάβο, ή τα καλώδια της ΔΕΗ ή για κάποιους άλλους (ακατανόητους σε εμάς) λόγους….Τέτοιου είδους προγράμματα, -αλλά και ο πανικός από τη θανατηφόρα πτώση δέντρου- έχουν οδηγήσει στο σχεδιασμό και την έναρξη της κοπής 130 μεγάλων δέντρων της πόλης, τα περισσότερα από τα οποία θα μπορούσαν να διατηρηθούν γιατί δεν είναι ούτε «σοβαρά άρρωστα» ούτε επικίνδυνα. (Δείτε πρόσφατη κοινή ανακοίνωση – αναλυτική ενημέρωση εδώ).
- Δεν μπορεί να διορθωθεί η απώλεια των ψηλών δέντρων με φύτευση νέων;
ΟΧΙ. Κατά κανόνα η απόφαση του δήμου για κοπή δέντρων συνοδεύεται από τη δήλωση πως θα φυτευτούν 2-3 νέα. Αυτό είναι αστείο: Θα χρειαστούν πολλά χρόνια ώσπου οι ωφέλιμες λειτουργίες του φυλλώματος των 2-3 αυτών μικρών δέντρων να φτάσουν το επίπεδο αυτών του μεγάλου δέντρου που κόπηκε. Έχουμε δηλαδή σοβαρή οπισθοδρόμηση όσον αφορά το πράσινο στην πόλη. Και, τονίζουμε, δεν έχουμε χρόνο: Η απειλή της κλιματικής κρίσης είναι εδώ.
- Μπορεί να υπολογιστεί σε χρήμα η αξία ενός μεγάλου δέντρου;
ΝΑΙ. Και, στην υλιστική κοινωνία που ζούμε, είναι ένας τρόπος να συνειδητοποιηθεί η σημασία των αστικών (και όχι μόνο) δέντρων και το πόσο καταστροφική είναι η «διαχείρισή» τους σήμερα στο Ηράκλειο (και σε πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας). Κάποιοι οικονομολόγοι καταπιάστηκαν κατά καιρούς να εκτιμήσουν την αξία ενός ώριμου δέντρου, εκφράζοντας σε χρήμα, εκτός από τα υλικά προϊόντα που προέρχονται από αυτό, και τις υπηρεσίες που προσφέρουν: (Οξυγόνωση, σκίαση, δροσισμό, ηχομόνωση, καθαρισμό αέρα από μικροσωματίδια και άλλους ρύπους κ.λ.π., κ.λ.π. –δείτε στο τέλος του κειμένου. Αναφέρονται ποσά από 193.500 δολάρια (για δέντρο 50 χρόνων σύμφωνα με μελέτη) μέχρι αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια (βλ. και το σκίτσο που συνοδεύει το κείμενο). Η καθαρή ετήσια προσφορά υπηρεσιών ώριμου μεγάλου δέντρου σε χρήμα έχει υπολογιστεί σε 35-90 €/έτος στις ΗΠΑ.
Αν –υποθετικά- για κάθε δέντρο που κοβόταν ερχόταν στον καθένα μας, αναλογικά, ο λογαριασμός από την απώλεια αυτή θα μας έτσουζε, δε θα μας έτσουζε;
Όμως………
«Όταν το τελευταίο δέντρο κοπεί,
όταν και το τελευταίο ποτάμι θα έχει μολυνθεί,
όταν και το τελευταίο ψάρι θα έχει πιαστεί,
τότε θα καταλάβει ο άνθρωπος πως τα λεφτά δεν τρώγονται….»
(Γνωμικό της φυλής των Σιου)
Ωφέλειες της βλάστησης στην πόλη
Ρύθμιση του μικροκλίματος. -Δροσισμός το καλοκαίρι με τις μεγάλες ζέστες. Κυρίως τα δέντρα –είτε των δενδροστοιχιών είτε των πάρκων-, όχι μόνο προστατεύουν από τον καυτό ήλιο, αλλά μειώνουν και τη θερμοκρασία στο περιβάλλον τους και με τη διαδικασία της εξατμισοδιαπνοής και αυξάνουν την ατμοσφαιρική υγρασία τοπικά (μέρος του νερού των φύλλων αποβάλλεται με τη μορφή υδρατμών στο εξωτερικό αέρα) που κάνουν. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, με δεδομένη πλέον την κλιματική κρίση και τους αναμενόμενους καύσωνες τα καλοκαίρια
Απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακος. Τα φυτά, μέσω της διαδικασίας της φωτοσύνθεσης, απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα, του οποίου η δραματική αύξηση στην ατμόσφαιρα αποτελεί τον σημαντικότερο μάλλον παράγοντα της κλιματολογικής κρίσης.
Παροχή οξυγόνου. Τα φυτά εκλύουν οξυγόνο στην ατμόσφαιρα (πάλι με τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης), και βελτιώνουν την ποιότητα του αέρα στην πόλη, σε συνδυασμό και με την παρακάτω λειτουργία:
Κατακράτηση αερίων ρύπων (σκόνες, καπνιά, μόλυβδος κ.α.). Στα φύλλα των δέντρων κατακρατούνται διάφορες βλαβερές για τον άνθρωπο ουσίες.
Μείωση της ηχορύπανσης. Τα φυλλώματα των δέντρων λειτουργούν σαν «φράγματα» για τον ήχο.
Επίσης (κατά περίπτωση): Συγκράτηση βρόχινου νερού στο έδαφος, μείωση πλημμυρικών φαινομένων μέσα στην πόλη.
Τα παραπάνω είναι κάποια πολύ συγκεκριμένα και αναμφισβήτητα ωφελήματα από την παρουσία των φυτών.
Επι πλέον:
Το περιβάλλον που διαμορφώνουν οι συστάδες των δέντρων και θάμνων στα πάρκα διευκολύνει το φώλιασμα και τη διαβίωση πολλών πουλιών και άλλων μικρών ζώων. Τα πάρκα και τα άλση των πόλεων απέχουν πολύ από τα φυσικά οικοσυστήματα, αλλά δεν παύουν να λειτουργούν σαν κομμάτι της φύσης μέσα στο τεχνητό οικιστικό περιβάλλον. Δημιουργείται ένας χώρος που, με την παρουσία φυτών, ζώων, ανθρώπινων κατασκευών και την συνολική αισθητική που διαμορφώνεται σ’ αυτόν, λειτουργεί ώς χώρος χαλάρωσης, ξεκούρασης, διαλογισμού, παιχνιδιού, αναγκαίος για την υγεία και ευεξία μικρών και μεγάλων.
Τελικό συμπέρασμα: Η συμβολή του πράσινου στην πόλη είναι τεράστια, τόσο σε τοπικό όσο και υπερτοπικό επίπεδο, (κλίμα) και αφορά τόσο τα άτομα όσο και το κοινωνικό σύνολο. Ως ενεργοί πολίτες πρέπει να το προστατέψουμε.
